Drewno budowlane

Więźba dachowa

Więźba to drewniany szkielet (stelaż) dachu, który przenosi obciążenia z pokrycia dachowego (ciężar własny, śnieg, wiatr) na konstrukcję nośnych ścian budynku. Więźby należą do konstrukcji ciesielskich. Przekazywanie sił między poszczególnymi elementami więźby odbywa się przez złącza ciesielskie. Poszczególne elementy konstrukcji dachowej noszą zwyczajowe nazwy i czasami – zależnie od regionu Polski – można spotkać się z innym nazewnictwem. Należą do nich krokwie, murłaty, jętki, słupy, podwaliny, płatwie, kleszcze, miecze, kulawki, krawężnice, wymiany itp. Kompletne zestawienie elementów drewnianej konstrukcji dachu znajduje się w projekcie budowlanym budynku. W przypadku jego braku należy zgosić się do architekta, u którego projekt zakupiono. Należy też pamiętać, że wszystkie wymiary projektowane w zależności od kąta nachylenia połaci dachowych, muszą być przed wycięciem wydłużone o 30-50 cm, na tzw. zaciosy ciesielskie.

Łaty i kontrłaty

Ile rodzajów dachówek, czy blachodachówek i producentów, tyle potencjalnych możliwości rozstawu łat. Zależny jest on bowiem od formatu blachy dachówkowej, dachówki ceramicznej, cementowej lub gonta stalowego, z których wykonamy pokrycie dachowe. Każdy producent sam określa szerokość i długość dachówek. Konsekwencje nieprawidłowego rozstawu łat mogą być bardzo poważne, warto zatem zapoznać się z tym tematem. W przypadku ciężkich pokryć dachowych, ważnym parametrem jest długość dachówki, gdyż to właśnie na jej podstawie ustala się rozstaw łat. Ogólna zasada jest taka, że jeśli odległości pomiędzy łatami zostaną niedokładnie rozmierzone, czyli przekroczone zostaną wartości skrajne, dachówka nie zachowa swoich właściwości: nie będzie prawidłowo leżeć i będzie podatna na działanie wiatru. Należy pamiętać, że za ciasny lub zbyt duży rozstaw łat może być przyczyną tego, że dachówka nie wepnie się prawidłowo w swoje miejsce, a to już jest o tyle groźne, że może doprowadzić do uszkodzenia pokrycia dachowego. Nie wszyscy pamiętają, że krokwie pracują powierzchniowo, wyginają się minimalnie w górę i w dół ( ma to związek ze zmianą wilgotności). W związku z tym, dachówki również są podatne na pewne niezauważalne dla nas przesunięcia.

Krawędziaki

Krawędziaki zwane też kantówką to jeden z najczęściej wykorzystywanych elementów drewnianych konstrukcji. Kantówka to rodzaj prostej, surowej belki lub deski drewnianej, której użyjemy do zbudowania rozmaitych konstrukcji. Zwyczajowo dzieli się ją na: niestrugane, strugane i klejone. Kantówka strugana to podłużny element surowego drewna, który został poddany specjalnej obróbce – heblowaniu czy też struganiu. Czynność ta sprawia, że otrzymujemy idealnie równą belkę lub deskę o gładkiej powierzchni. W ten sposób kantówki otrzymują określone wymiary i kształty – mogą być bowiem cieńsze, grubsze, a także szersze czy węższe. Strugane legary są doskonale przygotowane do ewentualnej, dalszej obróbki – malowania, lakierowania czy bejcowania, a zarazem nie wymagają dodatkowego szlifowania czy innej formy wygładzania. W przeciwieństwie do kantówek niestruganych, mogą być użyte bez późniejszych zabiegów w miejscach, które będziemy dotykać – nie jesteśmy narażeni na drzazgi.

Płyty OSB

Płyty OSB to popularny materiał, który znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie. OSB, czyli Oriented Strand Boards, to drewnopochodna płyta o ukierunkowanych, płaskich wiórach, która powstaje w wyniku sprasowania płatków drewna (najczęściej świerkowych lub sosnowych) w bardzo wysokiej temperaturze i pod dużym ciśnieniem. Drewniane wióry są połączone ze sobą specjalną żywicą melaminowo-uretanową, a każdy z nich ma wymiary ok. 10-14 cm długości oraz ok. 0,6 mm szerokości. Płyty OSB charakteryzują się niewielką zawartością formaldehydu i składają się z trzech warstw – zewnętrzne są skierowane równolegle do osi płyty, zaś warstwa znajdująca się w środku – prostopadle do długiej krawędzi płyty. Specyficzna konstrukcja płyty OSB pozwala uzyskać doskonałe walory użytkowe – wysoką trwałość materiału, jednolitość, odporność na urazy mechaniczne, a także określoną sprężystość, stabilność kształtu oraz sztywność. Funkcjonalność płyt poprawiają substancje oraz żywice dodawane w czasie produkcji – stanowią one do 10% ostatecznego składu płyty.

Tarcica obrzynana

Tarcica jest to produkt drzewny otrzymywany na skutek rozpiłowania podłużnego drewna okrągłego, co w praktyce oznacza przeprowadzenie procesu przetarcia drewna piłami równolegle do jego podłużnej osi. Produkcja surowca tartego ma miejsce na trakach pionowych lub taśmowych przeznaczonych do kłód. Te pierwsze stosuje się do przecierania grupowego, co zdecydowanie zwiększa wydajność w porównaniu z taśmówką, dzięki której otrzymuje się wyłącznie jedną sztukę tarcicy. Do przetarcia grupowego wykorzystuje się z góry określony sprzęg pił, tj. zestaw pił trakowych, które są od siebie odsunięte na taką odległość, aby uzyskać określoną grubość tarcicy. Po przejściu piły otrzymuje się rzaz, określający utratę większej lub mniejszej ilości przetartego materiału. Celem usprawnienia pracy traka kontroluje się grubość brzeszczotu i dobiera odpowiedni rodzaj narzędzi.

Wkręty do drewna

Są przeznaczone do łączenia elementów z drewna i materiałów drewnopochodnych, a także do przytwierdzania do drewna elementów z innych materiałów, np. okuć czy zawiasów meblowych. Skok gwintu jest dość wysoki (rzadki), gwint jest stosunkowo głęboki. Tym samym grubość rdzenia gwintowanego trzonu jest mniejsza, niż we wkrętach do metalu, a większa jest powierzchnia samego gwintu. Dzięki takiej budowie wkręty do drewna łatwiej wkręca się w miękkie i grube materiały, zwiększa się także wytrzymałość mocowania. W przypadku długich wkrętów niekiedy gwint znajduje się tylko na części trzonu, dzięki czemu zmniejsza się moment obrotowy potrzebny do jego wkręcenia. Ponadto wkręty z gładkim trzonem w górnej części pozwalają lepiej dociągnąć do siebie łączone elementy. Wkręty do drewna produkuje się z różnych materiałów. Najpopularniejsze są wkręty ze stali zwykłej, ocynkowane (kolor ocynku: żółty lub biały nie ma znaczenia dla właściwości wkrętu), stosowane, gdy nie jest istotna duża odporność na czynniki zewnętrzne i rdzewienie. Bardziej odporne na korozję są wkręty fosfatowane (zwane też fosforanowanymi), czyli zanurzone w roztworach fosforanów cynku, żelaza, magnezu i kwasu fosforowego. Mają one ciemnoszarą, matową barwę. Przykładem takich wkrętów są wkręty do płyt gipsowo-kartonowych.

Wkręty ciesielskie

Coraz więcej konstrukcji drewnianych, przede wszystkim w zakresie dachów i więźby, jest łączonych za pomocą wkrętów konstrukcyjnych. Dotychczasowe „krokwiaki” – czyli po prostu długie gwoździe ciesielskie – są wypierane przez wkręty konstrukcyjne. Wkręty mogą przenosić dużo większe obciążenia niż gwoździe. Dotyczy to zarówno wkrętów z łebkiem talerzykowym, jak i tych z łebkiem stożkowym, stosowanych z podkładką lub bez. Wkręty konstrukcyjne umożliwiają dociągnięcie elementów skręcanych, nadając połączeniu naprężenie wstępne a tym samym większą odporność na luzowanie połączenia i większą jego sztywność. Sztywność więźby to także większe bezpieczeństwo dla płyt gipsowo-kartonowych na poddaszu. Więźba mocowana gwoździami nie uzyska takiej sztywności jak ta skręcona – płyty będą miały zdecydowanie większą tendencję do pękania. Skręcana więźba ma także większą odporność na działanie sił związanych z podrywaniem przez wiatr oraz ciężarem zalegającego śniegu. Wkręt, nawet jeśli ma długość 40 cm, możemy wkręcić przy pomocy dobrej wkrętarki, bardzo precyzyjnie i bez wysiłku. Wkręt możemy wykręcić i wkręcić jeszcze raz, np. w innym miejscu albo pod innym kątem. Możemy też skorygować geometrię konstrukcji, jeśli po skręceniu całości okaże się, że gdzieś korekta by się przydała. Zastosowanie gwoździ lub łączników ciesielskich nie daje możliwości korekty. Przy pomocy wkrętów można zamocować ocieplenie nakrokwiowe, dające doskonałe właściwości termoizolacyjne dachu. Wkręty są certyfikowane, a zatem ich parametry podlegają dużo większym wymaganiom projektowym i produkcyjnym niż w przypadku np. gwoździ ciesielskich. Producenci wkrętów są poddani dość silnym rygorom, jakimi są przepisy obowiązujące na terenie Unii Europejskiej.

Gwoździe cynkowane

Gwoździe skrętne, czasem nazywane skręconymi, są gwoździami budowlanymi. Ich nazwa pochodzi od skręconego trzpienia, który charakteryzuje ten typ gwoździ. Taki trzpień penetruje drewno w sposób bardziej umiarkowany, co przekłada się na większą siłę połączenia. Gwoździe budowlane wykonane są ze skręconego drutu kwadratowego. Dzięki takiej charakterystycznej budowie wyróżnia je dużo wyższa siła wyciągania w porównaniu z innymi rodzajami gwoździ i zwiększona nośność w stosunku do zwykłych gwoździ. Gwoździe skrętne posiadają także płaski łeb z szeroką chropowatą powierzchnią, która umożliwia uderzenia młotkiem i chroni przed jego ześlizgnięciem. Najczęściej gwoździe skrętne wykonane są ze stali węglowej i mają ocynkowaną powierzchnię. Ich średnica mieści się zazwyczaj w zakresie od 1,2 mm do 9 mm, natomiast długość może wynosić od 20 mm do 300 mm. Zastosowanie gwoździ skrętnych jest ściśle powiązane z ich charakterystyczną budową i właściwościami, jakie ona im nadaje. Gwoździe te doskonale sprawdzają się podczas montażu bardzo stabilnych mocowań – szczególnie wykorzystywane są, zatem w budownictwie. Znajdują zastosowanie przy mocowaniu papy, gontów oraz fasad wykonanych z tworzyw sztucznych. Sprawdzają się także przy zakładkowym łączeniu elementów z drewna i do łączników ciesielskich. Gwoździe te można ponadto wykorzystywać do wykonywania połączeń konstrukcyjnych wszędzie tam, gdzie możliwe jest występowanie w połączeniu momentów skręcających lub zginających.

Gwoździe do gwoździarek

Gwoździarki znacznie przyspieszają pracę, sprawiają, że jest bardziej wydajna i mniej męcząca. Stąd zapewne tak duży wzrost popularności tych urządzeń, a także coraz większa ich gama dostępna na rynku. Wśród najchętniej wybieranych są gwoździarki pneumatyczne oraz gwoździarki akumulatorowe. Do korzystania z gwoździarki pneumatycznej niezbędne jest podpięcie jej do sprężarki. To właśnie pod wpływem powietrza pod bardzo wysokim ciśnieniem gwoździe są „wystrzeliwane” z urządzenia i wbijają się w drewno. Gwoździarka pneumatyczna jest bardzo wydajna i może pracować praktycznie bez przerwy. Moc uzależniona jest nie tylko od siły sprężarki, ale również od konstrukcji samego urządzenia. Można się jednak spotkać z gwoździarkami pneumatycznymi, które bez problemu poradzą sobie z wbijaniem gwoździ o długości nawet 100 mm i dłuższymi. Największa zaleta gwoździarki pneumatycznej, czyli wydajność, jest poniekąd również jej największą wadą. Konieczność podpięcia jej do sprężarki ogranicza mobilność i wygodę użytkowania. Warto jednak pamiętać, że są również gwoździarki pneumatyczne ze zbiornikiem na gaz – wówczas staje się ona urządzeniem bezprzewodowym i przenośnym, ale z ograniczonym, przez ilość gazu, czasem pracy.
Gwoździarki akumulatorowe do wbijania gwoździ wykorzystują moc akumulatora wbudowanego w urządzenie. To sprawia, że gwoździarki można używać w bardzo różnych warunkach pracy, na przykład na wysokościach – w zawodzie dekarza. Ich moc uzależniona jest od tego, jak duże gwoździe można wbijać – taka informacja zawsze znajduje się w specyfikacji technicznej. Warto jednak wspomnieć, że najczęściej oferują one możliwość wbijania mniejszych gwoździ niż gwoździarki pneumatyczne – nie jest to jednak reguła i warto sprawdzić, jakie możliwości oferuje konkretny model. Od pojemności baterii zależy z kolei długość pracy na jednym ładowaniu. Ta najczęściej nie jest podawana w jednostkach czasu, a liczbie gwoździ, które można wbić – dla wygody można zdecydować się na gwoździarkę akumulatorową, która pozwala wbić na jednym ładowaniu ponad 500 gwoździ.

Narzędzia dekarskie w programie Deker Punkt firmy Bratex